Eind september in Wyoming. In het hete landschap jaagt de koetsier zijn paarden op. De postkoets vervoert (naar men aanneemt) het geld van de veehouders in de buurt en een groep overvallers heeft het erop gemunt. Vanuit de koets wordt scherp geschoten maar de overmacht aan rovers is te groot. Dan daagt er plotseling redding. Clem en Toby van de Drie Zessenranch schieten te hulp.
Zo opent deel 3 van de westernserie Comanche, door scenarist Greg geschreven en getekend door Hermann. Comanche is de jonge vrouw die de ranch leidt en Red Dust is de onverwacht opgedoken cowboy die haar is komen helpen in de strijd tegen het lokale onrecht. Op de ranch blijkt wie de schietvaardige reiziger is: “Het spijt me in dergelijke omstandigheden hier aan te komen, zuster. Ik heet Brian Braggshaw. Ik kom in deze misdeelde omgeving het evangelie brengen…” (9) De overvallers staan onder leiding van de gebroeders Russ, Judd en Roddy Dobbs. Als deze doorhebben dat zij misleid zijn begint de jacht op het geld.
Het einde van deel 4 van de serie is de dood van Russ Dobbs. Zijn broers en anderen van zijn posse zijn intussen al gevangen of gedood en de centrale vraag in deze episode is: geef je je vijand een eerlijke kans en een eerlijke berechting? Als Red Dust in een gevecht met Melvin, één van de groep van Dobbs, zijn tegenstander onder bedwang krijgt, schiet Braggshaw de jongen toch neer: “Hij zou je omgebracht hebben, hij is een wildeman zonder ziel…” (20) Red Dust probeert als gewone cowboy een beetje respect te behouden voor het leven van anderen. Hij laat Melvin weer oplappen.
De Dobbs gaan intussen over lijken om hun gekrenkte eer te wreken en het geld te bemachtigen. Toch lukt het niet de helden van de serie te pakken. Als Hans de Trapper een van de broers Dobb met een slimme truc neerhaalt, reageert Comanche met “Afschuwelijk… dat is moord.” Waarop hij antwoordt: “Als je zolang in de bossen geleefd hebt als ik, dame, noem je zoiets geen moord meer, doden of gedood worden, is de wet hier en meestal redt dat veel onschuldige levens.” (38) De onschuldigen moeten worden beschermd. Dat is ook de boodschap van de dominee. Hij overleeft de strijd niet, maar heeft wel laatste woorden voor Red Dust: “Zolang Russ Dobbs in leven is verkeren tientallen onschuldigen in levensgevaar. Ik ken je mooie principes maar vergeet ze liever! Voor hem wel! JE MOET, RED! Er bestaat niets of niemand in Wyoming om in jouw plaats te doen wat jouw plicht is.” (44) Red neemt de opdracht aan: “Gegroet, prediker. Je eerste preek is tevens de laatste geweest en ik heb ernaar geluisterd… wat wil je nog meer.” (45)
In deel 4 volgen wij de jacht van Red Dust op de Dobbs. Hij komt bij terecht Ambrosius en zijn gezin, een Mormonenfamilie: “Bij ons geldt als eerste wet: ‘Gij zult niet doden’… Misschien ben je hierheen geleid om te leren dat wraak de mensheid nooit kan verbeteren. Misschien is het mijn plicht je ervan te overtuigen dat het beter is je wapens in mijn tuin te begraven.” (23) Maar ook Ambrosius sterft door de rücksichtslose begeerte van Russ Dobbs. Als Red Dust dan eindelijk de gezochte vindt en in een donker steegje de shoot-out volgt, raakt Dobbs door zijn munitie heen. “Laat me gaan … zo eentje ben jij niet, Dust ??!” stamelt hij. (47) Dan tekent Hermann het gezicht van Red Dust, hoe hij alle slachtoffers van deze schurk langs ziet komen.
Hij schiet hem dood.
In een interview kreeg Hermann eens de vraag of hij invloed had op de scenario’s van Greg. “Niet echt,” reageerde hij. “Er was heel weinig ruimte voor discussie. Toch heb ik hier en daar wat humor toegevoegd. Zoals de running gag van Barney die met zijn kussen rondloopt. Ook heb ik vrij snel mijn drang naar meer geweld kunnen opdringen. Het bekendste voorbeeld komt uit het Comanche-album De hemel is rood boven Laramie. Op de allerlaatste pagina wordt slechterik Dobbs in koelen bloede neergeschoten door Red Dust. Die scène is er op mijn aangeven gekomen. Greg had een waardigere dood voorzien. Dobbs zou tijdens een rechtstreeks duel worden neergeschoten. Dat wilde ik niet. Ik eiste dat hij ongewapend zou zijn en dat Red Dust hem zou afmaken als een hond. Daarenboven heb ik ook verkregen dat deze moord zich zou afspelen in een verlaten steegje tussen de vuilnisbakken. Alsof Dobbs zelf een stuk vuil was. Hij moest sterven in een omgeving waar hij ook echt thuishoorde. Dat was niet evident want ik heb veel slechte reacties moeten slikken nadat dit album verscheen. Zo herinner ik me een reactie van een van mijn neven. Hij zei dat hij na het lezen van dat album nooit nog een ander album van mij zou kopen. Hij was dan ook heel katholiek en vond een dergelijke scène onverantwoord. Ik heb hem rustig geantwoord dat een album meer of minder mijn leven echt niet zou veranderen. Je ziet dat ook toen al een klein beetje de scenarist in mij de kop begon op te steken.”
Is de dood van Russ Dobbs wederrechtelijk? Het simpele antwoord is: ja. Maar het recht voldoet soms niet aan het volkssentiment. Als rechters te laag straffen komt de neiging op zelf harder op te treden. Hermann tekent het, hier en elders in zijn boeken. Hij kan niet tegen onrecht dat de zwakken en onschuldigen treft. Het boeiende van deze Comache-episode is dat het christelijke er zo nadrukkelijk ingeweven is: dominee Braggshaw die zijn principes niet naleeft, de gelovige pacifist Ambrosius die ten ondergaat aan zijn principes en de gewone man Red Dust, die de beschaafde waarde van respect probeert na te leven maar ten slotte bij zoveel opgestapeld onrecht eigen rechter speelt. Zeg het maar: mag dit?
Misschien moeten wij de vraag anders formuleren: welk motief kan zo sterk zijn dat je in een vergelijkbare situatie het vonnis niet voltrekt? Jezus heeft zijn volgelingen opgeroepen het oordeel over te laten in afwachting van zijn terugkeer. Zo kunnen zij geweldloos geloven: “Geen generaal zal zijn troepen de opdracht geven de wapens te laten zakken voordat de strijd is beslecht. Nu Jezus het zegt, is het blijkbaar veilig genoeg om te volstaan met lijden. Hij heeft de boze overwonnen. Zelfs de poorten van de hel kunnen zijn gemeente niet meer overweldigen.” Mooie gedachte van Jakob van Bruggen. (49) Maar niet iedereen is christen en niet iedereen kan dit opbrengen. En intussen moeten wij het in de samenleving wel samen rooien. Wij stellen daarom onze hoop op het recht, op vreedzaam vechten. Ook met de grootste schurk.
Hermann & Greg, Comanche 3: De Wolven van Wyoming. Brussel: Le Lombard, 1978
Hermann & Greg, Comanche 4: De hemel is rood boven Laramie. Brussel: Le Lombard, 1978.
Het citaat van Hermann is te vinden op bladzijde 10 van het interview in Brabant Strip 197 uit 2013, bij de gelegenheid dat Hermann 75 jaar werd. Klik hier.
J. van Bruggen, De Bergrede: Reisgids voor christenen. Kampen: Kok, 1985.
