“Ik zal snel moeten zijn, want door Sarajevo lopen is net als Russische roulette spelen.” Ervin Rustemagic schrijft dit in een fax aan zijn vriend Hermann Huppen. Hij laat zijn vriend via regelmatige berichten de ellende van de oorlog in het voormalig Joegoslavië meebeleven: “Hoewel de zone rond de Holiday Inn altijd heel gevaarlijk is geweest, is het nu een echt slagveld geworden. De Servische scherpschutters houden het gebouw voortdurend onder schot.” (Inside, 50)
“Hermann is geobsedeerd door alledaagse live horror, hij wil zijn vriend helpen. Hij verbindt zich ertoe officiële stappen te ondernemen en ontdekt met verbazing de onverschilligheid, loze praatjes en plakkerige tong.” (Patrick Dubois en zoon Yves op de website) Hij is woedend als hij de politiek en de internationale gemeenschap ziet reageren. “Als ik een politicus op de televisie zie, heb ik heel veel zin om hem een rode bol op de neus te zetten. Voor mij zijn het allemaal sinistere clowns, opportunisten die ons steeds weer leugenachtige speeches voorschotelen.” (Inside, 50) Hij vindt het de plicht van kunstenaars om de wandaden aan de kaak te stellen. Hij neemt in deze one-shot geen blad voor de mond. Realistisch laat hij de wreedheid en de grilligheid van het leven zien. Net als in de Jeremiah-serie.
Zo complex als de werkelijkheid was op de Balkan, zo is het scenario van dit album. Maar de hoofdlijn is wel duidelijk: Huursoldaat Zvonko Duprez reist naar Sarajevo om (tegen betaling) het dochtertje van Silvia op te halen. Haar ex Luka heeft het meisje meegenomen, zij woont met een nieuwe man in Zwitserland. Zvonko vindt Maya en weet haar in veiligheid bij de UN te brengen die haar laten doorreizen naar haar moeder. Hij zelf vindt de dood in een lieve poging de verloren knuffel van Maya nog te pakken vlak voor vertrek. Typisch Hermanniaans, ontgoocheld wereldbeeld: het goede is er, maar sneuvelt. Menselijk gevoel is een gevaar voor je gezondheid.
Het eerste blad van deze strip is bevat de lijst van personen die een exemplaar hebben toegestuurd gekregen: “Sarajevo-Tango is de woedekreet van een stripauteur die machteloos staat tegenover het drama in ex-Joegoslavië,” schrijft de uitgever erboven, “en de houding van de machtigen der aarde die beslissen om niets te doen. Een exemplaar van dit album wordt in de Nederlandse, Franse of Engelse versie gestuurd naar de personen van wie de naam, de functie of de verantwoordelijkheid hieronder staat vermeld.” Kijk en vind Hare Majesteit koningin Beatrix en minister-president Wim Kok onder de geadresseerden.
In Dossier Hermann vertelt Hermann hoe zijn visie op de harde realiteit vroeg is ontstaan. “Weet je, ik ben geboren in de grenzen van België, vlakbij de Duitse grens. Ik was 7 jaar oud in 1945. De Engelsen en Amerikanen kwamen een klein stadje van 7000 inwoners bombarderen op anderhalve kilometer van mijn dorp. Ik zag niets anders dan de lucht rood werd. Op 7-jarige leeftijd is dit een spektakel. Er waren geen Duitsers meer in de stad en het verzet had de Anglo-Amerikanen daarvan bericht gegeven. Toch kwamen zij drie nachten achter elkaar. Ze hebben 80% van de stad verwoest. Nogmaals, het lijkt erop dat dit om strategische redenen was. Ze hebben veel mensen gedood, waaronder Amerikaanse soldaten. En we hebben nooit duidelijke uitleg gehad … Was er echt een reden om al deze mensen te vermoorden? Het was een mooie oude stad met vakwerkhuizen. En ze is helemaal weg.” (11)
Cédric Illand en Olivier Petit vragen in het interview verder hij denkt dat hij een van de weinigen is die zich uitspreekt. Hermann is helder: als anderen het ook zouden doen, zou er stellig minder ellende in de wereld zijn. “Beschouw je Sarajevo Tango als een van je belangrijkste albums?” Dit is het antwoord van Hermann: “Voor mij is het misschien wel mijn belangrijkste boek, om alles wat ik zeggen wil. Ik heb geen enkele puinhoop gemaakt. Niemand zal ooit kunnen zeggen dat ik loog. Niemand heeft me ooit vanuit die hoek aangevallen. Ik kreeg simpelweg te horen dat ik deze opmerkingen aan de journalisten moest overlaten. Maar zelfs journalisten die niet door anderen betaald worden, moeten met bepaalde dingen rekening houden. Ze komen met walgelijke informatie en de redacteur van de krant zal besluiten dat dergelijk nieuws niet doorkomt, omdat het niet is wat mensen verwachten. Dit alles betekent dat er dingen van enorm belang zijn die geen echo vinden.”
Naar aanleiding van: Hermann, Sarajevo-Tango (Vrije vlucht). [z.p] Dupuis, 1995. Op de Hermannwebsite geven Patrick Dubois en Yves H. een uitgebreide analyse van het album, inclusief een historische setting van de oorlog die destijds in het toenmalig Joegoslavië woedde. “Sarajevo-Tango werd geboren omdat Hermann zijn carrière niet langer kon voortzetten als hij dit album niet zou maken. Zijn afkeer was zo groot dat het voor hem ondenkbaar was geworden om een ander project aan te pakken dan dit. Hij moest die overvloed van verontwaardiging en woede die zich in vijftien maanden had opgestapeld, laten uiten. Het was een kwestie van overleven, niet alleen van professionele aard. Zijn hele wezen schreeuwde erom, als een begeerlijk lichaam. Het moest eruit komen!”
Johan Severs, Hermann Inside, Comic events (nummer 326 van 750 genummerde exemplaren), 1995.
Les Dossier de DBD Hermann. Paris: BFB Editions, 2002. De interviewers vragen ook naar de manier van produceren van de strip: “Heb je met Sarajevo Tango je kleur radicaal veranderd, dus je aanpak?
Ja, een brute verandering (changement brutal) die ik vreesde, omdat ik niet wilde dat dit album er hetzelfde uitzag als een gewoon stripalbum. Ik had hiervoor de directe kleur gekozen. Ik gooide mezelf in het water en zei tegen mezelf dat dat vreselijke shit zou kunnen zijn. Omdat er tussen een omslagillustratie en directe kleurenplaten een groot verschil is. En toen kreeg ik een voorproefje, zo simpel is het. Het punt is dat ik in de val ben gelopen. Ik zal af en toe terugkeren naar de blues (? aux bleus), maar niet meteen. (14)
Op de tijdlijn is die overgang aangeduid door ‘pinceaux japonnais’ en ‘couleur directe’. Later hanteert hij toch weer een paar keer de Japanse borstels.
