Dat Indiërs goed kunnen vertellen, dat weet ik. Ik noem alleen Rabindranath Tagore (1861 – 1941) en Rohinton Mistry (* 1952). Van deze literaire kanjers las ik recent prachtig werk. Nu lees ik min of meer toevallig een oud bundeltje verhalen en ik ben van m’n sokken geblazen door het verhaal Parwati van Narayan Sitaram Phadke. Nooit van gehoord van de beste man. Maar wat een verteller.
Parwati is een eenvoudig meisje. Zij hoedt de koeien van haar vader. In het kaste-gedomineerde leven van het India van zo’n honderd jaar geleden is dat wat het is. Een meisje groeit op om moeder te worden en zonen te baren en mee te werken voor een karig bestaan. “Als een vader zijn dochter had uitgehuwelijkt, moest ze de gewone levensweg bewandelen en, evenals haar moeder en grotmoeder vóór haar, die weg tot de dood toe afleggen.” (66) Nu wil het geval dat zij tijdelijk gaat zorgen voor de baby van Kusum, de dochter van de landeigenaar. Kusum leert haar de eerste beginselen van het lezen en dat maakt nieuwsgierigheid wakker bij Parwati. “Maar ze besefte wel dat ze een nieuwe vreugde rijker was geworden.” (66) Zij houdt vol en leert zo een nieuwe werkelijkheid kennen. De kracht van dit korte verhaal is dat wij in een luttel aantal bladzijden de dramatische sociale dynamiek meekrijgen van de werking van nieuwe gedachten in een gesloten samenleving.
Zij trouwt met Shiwram die, net als voorgeslacht en familie, niet kan lezen of schrijven. Waarom zou je het leren? Maar om zijn vrouw te plezieren neemt hij een boek mee uit de stad. Verhalen uit het Mahabharat. Dat opent Parwati de ogen: vrouwen in de Indiase oergeschiedenis werden niet uitgehuwelijkt. Mannen werden begeerd en vrouwen namen initiatief. Het verschil met haar biografie en leven wordt schrijnend. “Toen zag Parwati op zekere dag, toen ze ’s middags naar de rivier ging om water te halen, een jongeman. Ze had hem nooit eerder gezien. Ze had geen vermoeden wie hij was, waar hij vandaan kwam en waarom hij naar het dorp was gekomen. Maar zodra zij hem zag, begon haar hart sneller te kloppen. Plotseling kwam de hele beschrijving van de mooie jonge helden uit het Mahabharat haar voor de geest.” (74)
Ze gaat naar huis. Shiwram komt thuis. Haar schoonvader komt thuis. “Toen ze klaar was met het werk in huis en zich naar de slaapkamer begaf, beefde ze over haar hele lichaam. Ze ging tenslotte naar binnen. Ze duwde de deur stevig dicht maar op hetzelfde moment viel ze uitgeput op de grond. Op het geluid van de naderende voerstappen van Shiwram stond ze plotseling op en greep angstig naar de grendel van de deur alsof ze moest vluchten om het leven te redden. Maar Shiwram greep haar beet en trok haar mee. Inwendig schreeuwde ze het uit. Ze sloeg in het wilde weg om zich heen. Shiwram beheerste zich niet. Hij sloeg haar hard in het gezicht. Parwati viel bewusteloos neer.” (75)
Narayan Sitaram Phadke (1894 – 1978) werd geboren in de stad Karjat, district Ahmadnagar. Hij behaalde, aldus Wikipedia, een Master of Arts-graad aan de Universiteit van Bombay. Phadke trouwde twee keer. Met zijn eerste vrouw kreeg hij vier kinderen. Later trouwde hij met een van zijn studenten, Kamala, die een productief schrijver werd. Het echtpaar kreeg drie kinderen. Nadat hij van zijn eerste vrouw was gescheiden, bleef hij haar en hun kinderen steunen. Een dochter uit het eerste huwelijk schreef later over het stille maar vreselijke lijden van haar moeder, die, omdat ze relatief ongeschoold was, zichzelf niet kon uiten en, opgevoed in een conservatief waardensysteem, ervoor koos om in stilte te lijden.
Dat is ook de afloop van het aangrijpende verhaal van Parwati. Zij verbrandt het boek: “… het had geen zin aan de halster te rukken. Dat had Parwati geleerd.” (76)
Naar aanleiding van: Narayan S. Phadke, ‘Parwati’. In: Meesters der Indische vertelkunst, bijeengebracht en vertaald door K. de Vreese. Amsterdam: Meulenhoff, 1967, 64-76. Dit verhaal verscheen oorspronkelijk in Bhāvankāshī.
