Ik moest er echt even over nadenken. Hoe heette het stamhoofd ook al weer? Toen ik vroeger de albums van Asterix en Obelix las, was dat niet Heroix, zoals nu. Het was Abraracourcix. “Zo heet het stamhoofd nu Heroix en niet Abraracourcix wat zoiets betekent als ‘de lange arm’ of ‘iemand met veel invloed’,” vertelt Margreet van Muijlwijk in Stripnieuws 92 (december 2023). “De latere en nog steeds omstreden wijziging van de namen was vooral bedoeld om Asterix ook voor nieuwe generaties aantrekkelijker te maken. Eigenlijk was de ‘namenkwestie’ gewoon een rechtzetting van wat omissies uit het verleden, toen de vertaling werd gezien als minder belangrijk dan nu het geval is.” (37)
Eind najaar 2023 verscheen deel 40 uit de beroemde serie: De witte Iris. Door de berichten en interviews in de stripbladen besloot ik het nieuwe deel te kopen. Hoeveel jaren was ik zonder geweest? Tientallen. Asterix was van mijn jeugd, samen met Lucky Luke en Suske en Wiske. Terwijl de twee grote namen van het verleden dood zijn (René Goscinny en Albert Uderzo) blijkt het toch mogelijk kwalitatief goede albums te maken. Het kost twee jaar per album. Maar dan gaat er ook een wereldwijde miljoenenverkoop van start. Nederland vormt samen met België, Duitsland en natuurlijk Frankrijk een grote afzetmarkt. En waarachtig, zij hebben nu ook mij weer te pakken.
Fabrice Caro (Fabcaro) is de scenarist van nu. De inspiratie voor De witte Iris kwam al in de trein, na zijn gesprek met Hachette [de uitgever], lees ik in Stripschrift 487 (december 2023) “Ik wist dat het over zelfhulp, de hunkering naar spiritualiteit en goeroes moest gaan, en hoe dat kan leiden tot het verkrijgen van macht en giftige situaties.” (24) Het verhaal is deels geïnspireerd door eigen ervaringen.
Ceasar overlegt met zijn topofficieren. “Het loopt de spuigaten uit met muiterijen en deserties. Het moraal van de tropen is beneden nul.” (5) Caesar heeft alles al geprobeerd om het weerspannige dorp te onderwerpen. Het is niet gelukt. Aan tafel zit ook de hoofdarts Viceversus. Vicecersus krijgt de kans. “Als het je lukt, is je glorie gemaakt en passen we je leer toe voor al mijn legers. Zo niet, dan maak je alleen de leeuwen gelukkig.” (6) Viceversus is de positieve denker. Hij ziet er wel brood in: “Ieder van ons draagt de kiem van een bloem in zich. Zijn enig streven is te mogen bloeien. Ik ontleen mijn leer aan het denk van Philgoudoulos.” (6)
Zo volgt een snelcursus positief denken en gezonde voeding in het Romeinse leger en het Gallische dorp. Even lijkt iedereen in de ban. Maar als Viceversus Bellefleur ontvoert naar Parijs gaan onze twee helden met dorpshoofd Heroix (haar echtgenoot) er achteraan. Uiteraard wordt er lekker geknokt en loopt het allemaal weer goed af. Aan het slot van deel 40 van Asterix en Obelix viert het Gallische dorp feest. Iedereen is blij en uitbundig en de bard is vastgebonden aan de boom. De wereld is in orde.
Asterix staat bekend om de woordgrapjes (Philgoudoulos!). De Nederlandse vertaling van Asterix werd sinds de jaren zeventig verzorgd door Frits van der Heide. Nu vertaalt Margreet van Muijlwijk: “Wanneer de combinatie van tekst en beeld praktisch onvertaalbaar blijkt, moet je er zelfs voor kiezen om van de oorspronkelijke tekst af te wijken en iets nieuws te verzinnen.” Armoricaanse Snelle Antieke Paardendienst (ASAP) is de vondst van Margreet, voor het hogesnelheidsvervoer. (29) En: ”De naam van de tegenspeler van Asterix is in het Frans Vice et Vertu met de dubbele betekenis van (on)deugd. Ik heb er viceversus van gemaakt.” (Stripnieuws 92,37)
Naar aanleiding van: Goscinny en Uderzo presenteren een avontuur van Asterix: De witte Iris. Tekst: Fabcaro (Fabrice Caro, 50), tekeningen: Didier Conrad (64); inkleuring: Thierry Mebarki en vertaling in het Nederlands door Margreet van Muijlwijk. Franse titel: L’Iris blanc, 2023.
Het is het veertigste Asterix-album, het eerste ook dat Albert Uderzo niet heeft kunnen lezen of begeleiden. Hij stierf in maart 2020, 93 jaar oud (Goscinny was al in 1977 heengegaan). Het werd met vijf miljoen exemplaren in Europa uitgezet. “Zo wordt de berg van 393 miljoen verkochte albums sinds het eerste album uit 1961 nog net iets hoger.” (Stripschrift 487 [december 2023] 22) De Nederlandstalige editie begon direct met een oplage van tweehonderdduizend.
“Vergeet niet dat de eerste 17 titels werden vertaald door Pep-redactice Myriam Gianotten, die de epische uitroep ‘rare jongens, die Romeinen’ op haar naam heef staan.” (Stripnieuws 92, 37)