“Voor Maarten van Aes, groeten Rodaan Al Galidi.” Dat staat op het schutblad van mijn exemplaar van de roman Holland. Ik kreeg het als cadeau rond Sinterklaas 2020. Het is een leuk verhaal. In maart sloeg het virus covid-19 toe. In de wijk Stadshagen organiseerde Esther Roosenboom van jongerencentrum LevelZ een actie om dichters uit de wijk tot dichten aan te zetten. Dat bereikte ook mij en zo werd mijn gedicht In maart dit jaar fraai vormgegeven op een A3. Het heeft maanden bij ons voor het raam gehangen. Tegen het eind van het jaar was ik het alweer vergeten totdat Esther zich meldde en vroeg of ik even tijd had. Zij gaf mij de roman van Rodaan Al Galidi cadeau, met leuk bedankkaartje erbij en dus de handtekening van de Zwolse auteur. Erg aardig.
Dus heb ik het boek gelezen. Laat ik er eerst wat goeds van zeggen. Het verhaal over Semmier Kariem staat vol met treffende observaties en fraaie formuleringen. De asielzoeker die een status krijgt en het asielzoekerscentrum verlaat, komt in verschillende Hollandse woonsituaties terecht. In een aanleunschuur bij een gezin, in een studentenhuis, een klooster en een allochtonenflat. Hij probeert een kostje bij elkaar te klussen en kijkt vooral met enige verbazing naar de omgangsvormen van de Nederlanders. Of het nu gaat om groeten, eten, schoonmaak, werk of honden uitlaten, Semmier weet er wat passends van te zeggen. “Na een tijdje hoefde ik maar naar de straat te kijken om te zien hoe laat het was. Die Nederlandse straat was een horloge dat geen batterij nodig heeft en dat niet kapotgaat als er auto’s overheen rijden of honden op plassen of als de regen er maanden op valt.” (331) Of deze: “Die anderhalf uur dat de hond mijn gezicht was, kon ik meer Nederlanders groeten die ik niet kende dan in al die jaren daarvoor. Dat was de magische sleutel naar Nederland: een hond. Inclusief zakje.” (343)
Dit alles is het resultaat van de normale schifting tussen normaal en abnormaal. Van psychiater Damiaan Denys heb ik geleerd dat ieder mens dat in een split-second doet. “Het is opvallend dat we snel oordelen. Binnen enkele seconden komen we tot een uitspraak over wat we normaal of abnormaal vinden. Omdat het beslisproces zo snel verloopt is er weinig ruimte voor nuance.” (145) Je eigen vertrouwdheid en verwachting vormen het beoordelingskader voor wat je nieuw tegenkomt. Als Nederlander is het onmogelijk om zo te kunnen kijken als wij nu in de roman Holland van Al Galidi meemaken. Het heeft iets tragisch dat hij aan het slot het land verlaat om naar Spanje af te reizen. Stellig de opmaat voor een vervolgroman. Treurig is deze constatering: “Helaas was de situatie van het kalf in McDonald’s duidelijker dan de mijne in de inburgering. Het kalf komt Mc Donald’s binnen als kalf en gaat eruit als burger, maar ik ging de inburgering in als asielzoeker en kwam eruit als asielzoeker, niet als burger.” (383)
Om daarop te variëren: ik ging met enige verwachting het boek in en kwam er teleurgesteld uit. Romans van ingeburgerde Nederlanders hebben sowieso een streepje voor bij me. Maar als je een literaire roman schrijft, verwacht ik meer dan een voortkabbelend verhaal. De urgentie of noodzaak miste ik in de volgorde van de gebeurtenissen. Al Galidi vertelt niet onverdienstelijk, maar Lidewij als rode draad is te weinig om de verschillende woonsituaties betekenisvol aan elkaar te rijgen. Op twee derde was ik mijn interesse bijna verloren. Met enige wilskracht las ik het uit. Dat de naam van de auteur voorin mijn exemplaar staat, werkte als een stimulans. Dat is dan ook de belangrijkste reden om het in de kast een plaats te geven. Dat was zonder die handtekening niet gebeurd.
Naar aanleiding van: Rodaan Al Galidi, Holland. [Zwolle]: Uitgeverij De Kade, [2020].
Damiaan Denys, Het tekort van het teveel: De paradox van de mentale zorg.3 Amsterdam: Nijgh & Van Ditmar, 2020.
