De universiteit van Cambridge geeft een kunstschat terug aan Nigeria. Het gaat om een bronzen haan die eind negentiende eeuw door Britse militairen was meegenomen. Het is maar een van de actuele berichten over kunst en dekolonisatie. Het gaat om het rechtzetten van scheef gegroeide verhoudingen. Toch is de werkelijkheid vaak complexer van de gewone burger kan overzien. Wie hebben er bij de onafhankelijkheid in de Afrikaanse landen nog meer van geprofiteerd? Welke inheemse machten hebben belang gehad bij het conserveren of vernietigen van kunst?
Hermann heeft in Missié Vandisandi een naïeve burgerman gekozen als hoofdpersoon. Karl Vandesande is als gepensioneerde landbouwingenieur niet helemaal ondeskundig. Hij publiceerde het boek: Kunst in Equatoriaal Afrika. Maar verder is hij een opa die grapjes met z’n kleindochters maakt, niet van look, tomaten en basmatirijst houdt, sigaretje rookt en boven een boek in slaap valt. In Congo, Afrika mist hij de actualiteit. Hij staat onder douche als het politieke nieuws op tv is. (19-20) Het duurt even voor hij het gekonkel doorheeft en aan het slot van het verhaal gaat het dagelijkse leven in Brussel weer door.
In Afrika is er echter wel het een en ander loos. Zijn oude vriend Seraphin waakt over leeggeroofde museumzalen. Een boa glijdt er rond om ratten te vangen. (16-17) Mensen met grote belangen proberen hun voordeel te behalen of hun rust te behouden: Jacques Schwartz en de mensen van het International Corruption Investigation willen het verkeer van Afrikaanse kunst nagaan. Consul Antoine speelt zijn rol mee en ex-huurling Gus Lismond probeert in de luwte te blijven. Er vallen doden maar Karl Vandesande is Bruce Willis niet. Hij is de antiheld die niet tot grote daden komt. “Mijn eerste one-shot. Vandesande is in het begin het prototype van de antiheld. Het zei me wel iets om uit te gaan van een onschuldige om alle oplichterij van politici te veroordelen. Dat is een thema dat ik graag behandel! Ik moet helaas zeggen dat de interesse voor dat thema niet of nauwelijks wordt gedeeld door het grootste deel van mijn lezers,“ aldus Hermann in Helden & Koeien.
Patrick Dupuis geeft op de officiële Hermann Huppensite een lezenswaardige analyse van het album. Hij vermeldt dat Hermann in 1988 liefde opvatte voor de Seychellen. “Betoverd door deze paradijselijke eilanden wil hij deze prachtige omgeving gebruiken om een van zijn verhalen te ontplooien. Hij ontdekt dat een voormalige huurling, van Belgische origine, een restaurant aan zee heeft geopend. Het feit dat voormalige Europese huurlingen er hun toevlucht in vinden en nu een vredig leven leiden, motiveert hem om over deze mensen met een dubieus verleden te praten.” Het geeft hem bovendien, zo voeg ik toe, de gelegenheid om de Afrikaanse dierenwereld in volle glorie naar voren te halen, zoals de flamingo’s en de olifanten. (27) Fraai weet hij de strijd om te overleven in het dierenrijk parallel te plaatsen aan het menselijke geweld. (31-32)
De compositie van het album zet me aan het denken. Het Afrikaanse avontuur is ingesloten tussen de tekeningen over Brussel. Karl is terug en vermaakt zijn kleindochter en haar vriendin, in het huis van zijn dochter. (5-6) In slaap gevallen zien wij het verhaal zich ontwikkelen vanaf het moment dat Jacques Schwartz zich meldde aan zijn voordeur. (vanaf 6) Hij wordt wakker door het stofzuigen van zijn dochter. (54) Het is of hij nu pas beseft wat er allemaal gebeurd is. Karl gaat checken of hij Schwartz kan vinden op het adres dat hij achterliet. “Schwarz? Dat moet een vergissing zijn. Jacques Schwarz. Bent u wel zeker van het nummer…?” (55) Thuisgekomen vraagt zijn dochter hem om kleindochter Sylvie naar tante Nadine te brengen. Natuurlijk, geen probleem.
Dan volgt de slotplaat. (56) De auto in het verkeer, klaar om een van Brussels tunnels in te rijden. In een kader is alles gekleurd, de zijpanelen blijven in zwart wit. De arm van Sylvies Grote Smurfknuffel steekt uit het raam. Een verzameling van contrasten. De wereld draait door, kunst is zo onschuldig niet en boeven blijven ongemoeid. Gus Lismond tegen Karl: “Karl, die beeldjes van jou zijn het topje van de ijsberg. Als je erop trapt, vriezen je tenen vast! Vergeet de zaak. Zorro wint alleen in stripverhalen of op de televisie… Good luck!” (51)
Naar aanleiding van: Hermann, Missié Vandisandi. [z.p.] Dupuis, 2009. De Franstalige versie werd gepubliceerd in 1991.
Hermann, Helden & Koeien. Zeldegem, Saga uitgaven, 2014. Over Karl Vandesande: “Ik heb nooit verstopt dat ik me voor hem baseerde op iemand uit mijn omgeving. Om hem meer diepgang en dus meer realiteit toe te kennen, heb ik kleine toetsen aan zijn portret toegevoegd. Bijvoorbeeld dat hij geen tomaten, look en basmatirijst lust. Dat komt echter niet van mijn model, dat ben ik. Ik verafschuw tomaten en ik vind dat rijst naar voeten ruikt! Als je je enkel toelegt op het tonen en uitwerken van iemands avontuurlijke kant, vergeet je de dwaze dagelijksheid. Het is goed om ook volslagen banale zaken te tonen, om de menselijke dimensie van de personages te benadrukken.”
